Апостолски канони
канон 84.

У преводу еп. Атанасија Јевтића:

Ако неко, преко правичности, увреди цара, или (народног) старешину (2Мојс. 22, 28; 1Петр. 2, 17; 1Тим. 2, 2), нека подлегне казни; и ако је клирик, нека буде свргнут; ако ли је лаик, нека буде одлучен.

У преводу еп. Никодима Милаша:

Ако ко протузаконито увриједи цара, или народнога старјешину, нека подлегне казни, и то, ако је клирик, нека буде свргнут, ако ли је свјетовњак нека се одлучи. (Апост. 55, 56).

У грчком преводу:

Εἴ τις ὑβρίσοι βασιλέα ἢ ἄρχοντα παρὰ τὸ δίκαιον, τιμωρίαν τιννύτω· καὶ εἰ μὲν κληρικός, καθαιρείσθω· εἰ δὲ λαϊκός, ἀφοριζέσθω.


Упоредна места

Ап. 55: Ако неки клирик увреди епископа, нека буде свргнут; јер „старешини народа свога не говори ружно“ (ДАп. 23, 5).

Ап. 56: Ако неки (нижи) клирик увреди презвитера, или ђакона, нека буде одлучен.


Коментари

Зонара: Моисеев закон говорит: князю людей твоих да не речеши зла (Исх. 22, 28). И верховный из Апостолов Петр говорит: царя чтите (1 Петр. 2, 17). И великий Павел повелевает молиться за царей и за всех иже во власти суть (1 Тим. 2, 2), и это за неверных. Итак, запрещено досаждать всем – и царям и начальникам. Но обличать, когда делают что – либо неподобающее, не запрещено, хотя слова обличений иногда, может быть, очень резкие, и считаются за обиду обличаемым. Не по правде досаждать правило не дозволяет, а наоборот должно думать, что в правом деле упрекающий и царей и вельмож, не подвергается наказанию. А 36-й титул 60-й книги Василик в главе 13-й говорит следующее: когда кто будет худо говорить о царе, не подлежит наказанию, но должно донести о нем царю, ибо, если это произошло по легкомыслию, он достоин презрения, а если в помешательстве – достоин сожаления, а если потому, что обижен, достоин снисхождения.

Аристен: Князю и царю не по правде досаждающий клирик подлежит извержению, мирянин – отлучению. Досаждающий царю или князю, живущим благочестиво, если клирик, да будет извержен; если мирянин, да будет отлучен.

Валсамон: Моисеев закон говорит: князю людей твоих да не речеши зла (Исх. 22, 28). Итак, следуя сему и настоящее правило определяет, что досаждающий царю, или князю клирик извергается, а мирянин отлучается. И это так по церковному преданию; а гражданские законы иначе наказывают за оскорбление, причиненное царю. Читай 36-ю главу 9-го титула настоящего собрания. Некоторые, изъясняя слова: «аще кто досадит царю или князю не по правде», говорили, что часто и справедливое обличение принимается за обиду. А я думаю, что это объясняется в 13-й главе 36-го титула 60-й книги Василик, которая помещена в 36-й главе 9-го титула настоящего собрания.